Lehim Teli ve Kullanımı

Lehim, kalay ve kurşun maddelerinin karışımından oluşan iletken bir alaşımdır. Lehimleme, iki veya daha fazla metalin birleştirilmesi işlemidir. Bu işlemde iki veya daha fazla metal parçanın uçları, çok yüksek sıcaklıkta eritilmiş lehim ile birbirlerine tutturulur.

İyi ve kötü lehim şekli örneği

Yapılan lehimin kaliteli veya kalitesiz olduğu görünüşünden de anlaşılabilir. Lehimin kalitesinde kullanılan lehim ve lehimleme ekipmanlarının yanısıra lehimin nasıl yapıldığı önemlidir.

Yukarıdaki görselde bir direncin devre kartına lehimlendiğini görebilirsiniz. Kaliteli lehimlenen kısım parlak ve düzgün bir görünüşe sahipken, kalitesiz lehim donuk ve mat bir görünüme sahiptir, hatta lehim yapıldıktan sonra çok kısa süre içerisinde bile çatlaklar meydana gelebilmektedir.

İyi lehim yapılmayan parçalar kısa sürede birbirlerinden ayrılma riski taşırlar. Bu tip lehimlere soğuk lehim de denmektedir.

Lehim Yapma Teknikleri

Havya ile lehimleme, lehimleme tekniklerinin en temelidir. Lehimlenecek bölge havya ile ısıtılır. Isıtılan bölgeye lehim tutulur ve lehim iletken bölgeyi kaplar. Lehim soğuduğunda işlem tamamlanmış olur.

Fırında lehimleme, yarı otomatik bir lehimleme yöntemidir.

Lehimlenecek bölgeler önceden belirlenir, temizlenir ve sert bir lehim ile fırına gönderilir. Fırında, lehimlenen tüm bölgeler tekrar akışkan hale gelerek lehimleme işlemi yeniden gerçekleşir.

Bu yöntem, küçük ve karışık boyutlardaki devrelerin lehimlenmesinde ve devre kartlarının seri üretiminde kullanılır.

Sıcak hava ile lehimleme, bir sıcak hava tabancası veya sıcak hava lehimleme istasyonu vasıtasıyla üfleme yöntemiyle yapılmaktadır.

Havya ile lehimlemeye çok benzer fakat bu işlemde sıcak hava kullanılır ve kullanışlı bir tekniktir. Genellikle devrelerdeki hatalı lehimlemelerde kullanılır.

Sıvı-Krem Lehim – Lehim Pastası Ne İşe Yarar?

Krem lehim, bir diğer adıyla lehim pastası, %62 oranda kalay, %36 kurşun ve %2 oranda gümüş alaşımından oluşmaktadır. 

SMD devre kartlarında bulunan devre elemanlarının lehimleme işlemi için krem lehim kullanılır.

Öncelikle devre elemanlarının monte edileceği deliklere lehim pastası sürülür. Sonrasında devre elemanı elektronik karta yerleştirilir. Montaj işleminin gerçekleşmesi için elektronik kart ya işlemin yapılacağı fırına aktarılır ya da bir sıcak hava tabancası ile üzerin üflenerek lehimleme gerçekleştirilir.

Lehim pastası aynı zamanda lehimleme işleminin temiz yapılabilmesini sağlar. Standart lehim telleri ile yapılan lehimleme işlemlerinde lehimdeki yüzey gerilimini azaltarak oksitleri çözme görevi de görür. Böylelikle lehimin yapılacağı bölgeyi temizlemiş ve daha kaliteli bir lehim imkanı sunar.

Lehim Sökme

Yanlış bölgeye yapılan ve hatalı olan lehimlerde lehim sökme işlemi yapılır. Eski lehimi sökmek için iki yol izlenebilir.

Birincisi, eski lehim bir havya ile ısıtılır ve lehimlenen parçalar birbirinden ayrılır. İkinci yöntemde ise lehim pompası vasıtasıyla lehim vakumlanarak çekilir.

Lehim Pompası Nedir? Ne İşe Yarar?

Yukarıda bahsettiğimiz gibi lehimi kolayca sökmek için kullanılan bir alettir. Eski lehimlerinizi vakumlayarak pompa ile çıkarabilirsiniz.

Lehim Malzemeleri

Lehimleme işlemi için kullanılan malzemeler şunlardır:

• Havya (Lehim Makinesi) : Güç kaynağına takıldıktan sonra süreyle ısınarak lehimlenecek bölgenin ısıtılmasını, lehimin eritilmesini ve lehimleme işleminin gerçekleşmesini sağlar. Havyalardaki performans, sahip oldukları elektrik gücüne göre değişkenlik gösterir. 30-40 Watt güce sahip havyalar varken, 100 Watt’lık güce sahip havyalar da vardır. Bazı havyalar, bir lehimleme istasyonuna bağlı olmadan kendi ısılarını ayarlayabilme özelliğine sahiptirler. (Isı ayarlı kalem havya)
• Lehim Teli : Lehimleme işleminde kullanılan alaşımın tel halidir. Piyasada kalın ve ince lehim telleri bulunur. Projeye göre kalın veya ince lehim teli tercihleri değişebilir. Kalın lehim tellerinin erimesi ve lehimlenmesi biraz daha süre alır. Elektronik devrelerde lehimleme için genellikle %40 oranında kalay bulunan lehim telleri tercih edilir. Sac lehimleme işlemlerinde bu oran genellikle %60 olur.
• Lehim Pastası : Lehimleme işleminin yapılacağı yüzeyin temiz olmasını ve lehimin daha kaliteli olmasını sağlar. Aynı zamanda havyanın ucundaki kirli lehim artıklarının da temizlenmesine yardımcı olur. Lehim telinin içinde hali hazırda pasta vardır. Yapılan lehimin temiz olmadığı (lehimin içindeki pastanın yetersiz olduğu) durumlarda lehim pastası kullanılır.
• Lehim Pompası : Vakumlama işlemi yaparak eski lehimin sökülmesini sağlar.
• Lehim Tabancası : Bir güç kaynağından enerji alarak yalnızca tabancadaki tetiğe basılması durumunda ucu ısınan lehimleme aracıdır.
• Lehimleme İstasyonu : Lehimleme istasyonları, lehimleme işlemini çok fonksiyonlu olarak sunmaktadır. İstasyonlarda genellikle havya veya lehim tabancası, sıcak hava tabancası, havya standı gibi malzemeler bulunur. Havyanın ısısını lehimleme istasyonları ile kontrol etmek mümkündür ve belirlenen ısı değerlerine hızla ulaşabilmektedir.

Sitemizde bulunan havya ve lehimleme istasyonlarını ve lehim ekipmanlarını inceleyebilirsiniz.